化学·生活·社会
|
稀有气体元素氦的化合物研究进展*
任建林1** , 李冰1 , 刘翔宇1 , 曹宝月2 , 柯曾波2** , 高胜利3**
1.宁夏大学化学化工学院/省部共建煤炭高效利用与绿色化工国家重点实验室 宁夏银川 750021; 2.商洛学院化学工程与现代材料学院/陕西省尾矿资源综合利用重点实验室 陕西商洛 726000; 3.西北大学化学与材料科学学院 陕西西安 710127
Research Progress on Compounds of the Noble Gas Element Helium
REN Jian-Lin1** , LI Bing1 , LIU Xiang-Yu1 , CAO Bao-Yue2 , KE Zeng-Bo2** , GAO Sheng-Li3**
1. College of Chemistry and Chemical Engineering,Ningxia University/National Key Laboratory of Coal Efficient Utilization and Green Chemical Technology,Yinchuan 750021,China; 2. College of Chemical Engineering and Modern Materials, Shangluo University/Shaanxi Key Laboratory of Comprehensive Utilization of Tailings Resources,Shangluo 726000,China; 3. College of Chemistry and Materials Science,Northwest University,Xi'an 710127,China
摘要: 稀有气体(Noble gas,Ng)元素氦是2电子单一闭壳层结构,具有极强的化学惰性,极难与其他元素结合形成化合物。但这种特性并非绝对。随着反应条件的改变,例如高温高压条件下,还是可以与其他元素成键的。其中,许多可能稳定存在的氦化合物也被利用高级量化计算预测出。在原始文献整理基础上,拟从化学键的角度,即如何形成局部化学键、氢键和长程范德华力的分析,较全面地介绍氦化合物的合成研究进展。
关键词: 稀有气体 ,
水包合物 ,
内嵌物 ,
三元体系化合物 ,
高压下的氦化合物
收稿日期: 2024-10-17
基金资助: * 新工科背景下化学化工类数字化实验教学的应用研究[教育部高教司(教高函[2024]215号)];陕西省课程思政示范教学团队(陕教(2021)64号);无机化学与化学分析国家级精品课程[教育部高教司(教高函[2007]20号)]
通讯作者:
** 任建林,E-mail: rjl@nxu.edu.cn;柯曾波,E-mail: kezengbo2021@163.com;高胜利,E-mail: gaoshli@nwu.edu.cn
引用本文:
任建林, 李冰, 刘翔宇, 曹宝月, 柯曾波, 高胜利. 稀有气体元素氦的化合物研究进展* [J]. 化学教育(中英文), 2025, 46(18): 10-22
[1]
Kramida A,Ralchenko Y,Reader J,et al.NIST Atomic Spectra Database(ver.5.4).Gaithersburg,MD:National Institute of Standards and Technology,2016
[2]
Mcneill A S,Peterson K A,Dixon D A.The Journal of Chemical Physics,2020,153(17):174304
[3]
Haynes W M.CRC handbook of chemistry and physics.Boca Raton:CRC Press,2022
[4]
Dong X,Oganov A R,Goncharov A F,et al.Nature Chem.,2017,9(5):440-445
[5]
Hang L J,Wang Y C,Lv J,et al.Nature Rev.Mater.,2017,2(4):17005
[6]
Miao M S.Frontiers in Chemistry,2020,8:570492
[7]
Miao M S,Sum Y H,Zurek E,et al.Nature Rev.Chem.,2020,4(10):508-527
[8]
Vos W L,Finger L W,Hemley R J,et al.Nature,1992,358(6381):46-48
[9]
Gregoryan Z L,Goncharov A F,Hemley R J,et al.Phys.Rev.B,2021,64(5):052103
[10]
Ninet S,Weck G,Loubeyre P,et al.Phy.Rev.B,2011,83:134107
[11]
Mills R,Olinger B,Cromer D.J.Chem.Phys.,1985,84:2837
[12]
Olijnyk H.J.Chem.Phys.,1990,93:8968
[13]
Loubeyre P,Jean-Louis M,LeToullec R,et al.Phys.Rev.Lett.,1993,70(2):178-181
[14]
Cazorla C,Errandonea D,Sola E.Phys.Rev.B,2009,80:064105
[15]
Zhai H J,Zhao Y F,Li W L,et al.Nat.Chem.,2014,6:727-731
[16]
Pan S,Ghara M,Kar S,et al.Phys.Chem.Chem.Phys.,2018,20:1-33
[17]
Kroto H W,Heath J R,O'Brien S C,et al.Nature,1985,318:162-163
[18]
Jalife S,Arcudia J,Pan S,et al.Chem.Sci.,2020,11:6642-6652
[19]
Weiske T,Böhme D K,Hrušák J,et al.Angew.Chem.Int.Ed.,1991,30:884-886
[20]
Weiske T,Hrušák J,Böhme D K,et al.Chem.Phys.Lett.,1991,186:459-462
[21]
Weiske T,Wong T,Krätschmer W,et al.Angew.Chem.Int.Ed.,1992,31:183-185
[22]
Ott U,Mack R,Chang S.Geochim Cosmochim Acta,1981,45:1751
[23]
Niemeyer S,Marti K.Proc.Lunar Planet Sci.Conf.,1981,12:1177
[24]
Anders E, Zinner E.Meteoritics,1993,28(4):490-514
[25]
Heymann D.J.Geophys.Res.,1986,91:135
[26]
Saunders M,Jimenez-Vazquez H A,Cross R J,et al.Science,1993,259:1428-1430
[27]
Black D C,Pepin R O.Earth Planet Sci.Lett.,1969,6:395
[28]
Anders E,Higuchi H,Gros J,et al.Science,1975,190:1262
[29]
Swart P K,Grady M M,Pillinger C T,et al.Nature,1983,220:406
[30]
Becker L,Poreda R J,Bada J L.Science,1996,272:249
[31]
Campbell E E B,Ehlich R,Hielscher A,et al.Z.Phys.D:At.Mol.Clusters,1992,23:1-2
[32]
Hrušák J,Böhme D K,Weiske T,et al.Chem.Phys.Lett.,1992,193:97-100
[33]
Shimshi R,Cross R J,Saunder M.J.A Chem.Soc.,1997,119:1163-1164
[34]
Peng R F,Chu S J,Huang Y M,et al.J.Mater. Chem.,2009,19:3602
[35]
Murata M,Murata Y,Komatsu K.Chem.Commun.,2008,46:6083-6094
[36]
Morinaka Y,Tanabe F,Murata M,et al.Chem.Commun.,2010,46:4532-4534
[37]
Zahn D,Seifert G.J.Phys.Chem.B,2004,108:16495-16498
[38]
Saunders M,Jiménez-Vázquez H A,Cross R J,et al.Nature,1994,367:256-258
[39]
Sternfeld T,Hoffman R E,Saunders M,et al.J.Am.Chem.Soc.,2002,124:8786-8787
[40]
Biihl M,Patchkovskii S,Thiel W.Chem.Phys.Lett.,1997,275:14-18
[41]
Frunzi M,Cross R J,Saunders M.J.Am.Chem.Soc.,2007,129:13343-13346
[42]
Dong X,Oganov A R,Goncharov A F,et al.Nat.Chem.,2017,9:440
[43]
Sans J A,Manjón F J,Popescu C,et al.Phys.Rev.B,2016,93:054102
[44]
Liu Z,Botana J,Hermann A,et al.Nat.Commun.,2018,9:951
[45]
Vegas A,Grzechnik A,Syassen K,et al.Acta Crystallogr Sect.B,2001,57:151
[46]
Kunc K,Loa I,Grzechnik A,et al.Phys.Status.Solidi.B,2005,242:1857
[47]
Lazicki A,Yoo C S,Evans W J,et al.Phys.Rev.B,2006,73:184120
[48]
Grzechnik A,Vegas A,Syassen K,et al.J.Solid State Chem.,2000,154:603
[49]
Gao H,Sun J,Pickard C J,et al.Phys.Rev.Mater.,2019,s3:015002
[50]
Ma Y M,Eremets M,OganovA R,et al.Nature,2009,458:182-185
[51]
Zhang W W,Oganov A R,Goncharov A F,et al.Science,2013,342:1502-1505
[52]
Liu Z,Botana J,Hermann A,et al.Nat.Comm.,2018,9:95
[53]
Gao H,Liu C,Hermann A,et al.Nat.Sci.Rev.,2020,7(10):1540-1547
[54]
Grimme S,Antony J,Ehrlich S,et al.J.Chem.Phys.,2010,132:154104
[55]
Bini R,Pratesi G.Phys.Rev.B,1997,55:14800-14809
[56]
Cavazzoni C,ChiarottiG L,Scandolo S,et al.Science,1999,283:44-46
[57]
Bethkenhagen M,Cebulla D,Redmer R,et al.J.Phys.Chem.A,2015,119:10582-10588
[58]
Jiang X,Wu X,Zheng Z,et al.Phys.Rev.B,2017,95(14):144104
[59]
Shi J M,Cui W W,Hao J,et al.Nat.Comm.,2020,11(1):1-7
[60]
Liu C,Gao H,Hermann A,et al.Phys.Rev.X,10,2020,7(10):1540-1547
[61]
Keil M,Rawluk L J,Dingle T W.J.Chem.Phys.,1992,96:6621-6628
[62]
Abrams R L.Appl.Phys.Lett.,1974,25:609-611
[63]
Mallick B,Ninet S,Marchand G L,et al.J.Chem.Phys.,2013,138:044505
[64]
Li D,Liu Y,Tian F,et al.Solid State Comm.,2018,283:9-13
[65]
Sans J A,Manjón F J,Popescu C,et al.Phys.Rev.B,2016,93:054102
[66]
Maznev A A, Every A G, Wright O B.Physl. Rev. B,2016,93(5):054102
[67]
Bondi A.J.Phys.Chem.,1968,68:441
[68]
Johnson E,Keinan S,Mori-S′anchez P,et al.J.Am.Chem.Soc.,2010,132:6498
[69]
Londono D,Kuhs W F,Finney J L.Nature,1988,332(6160):141-142
[70]
Davidson D W,Handa Y P,Ratcliffe C I,et al.Nature,1984,311:142-143
[71]
Liu H Y,Yao Y S,Klug D D.Phys.Rev.B,2015,91(1):014102
[72]
Teeratchanan P,Hermann A.J.Chem.Phys.,2015,143(15):154507
[73]
Liu C,Gao H,Wang Y,et al.Nature Phys.,2019,15(10):1065-1070
[74]
Frenking G,Koch W,Gauss J,et al.J.Am.Chem.Soc.,1987,109:5917
[75]
Frenking G,Koch W,Gauss J,et al.J.Am.Chem.Soc.,1988,110:8007
[76]
Nunzi F,Cesario D,Pirani F,et al.ChemPhysChem,2018,19(12):1476-1485
[77]
Saue T,Helgaker T.J.Comp.Chrm.,2002,23:814
[78]
朱正和.原子与分子物理学报,2012,29(2):189-193
[79]
Cesario D,Nunzi F,Belpassi L,et al.J.Phys.Chem.A,2019,123(30):6572-6577
[80]
Kalemos A,Ariyarathna I R,Khan S N,et al.Comput.Theor.Chem.,2019,1153:65-74
[81]
Nunzi F,Cesario D,Pirani F,et al.ChemPhysChem,2018,19:1476-1485
[82]
Khriachtchev L,Pettersson M,Runeberg N,et al.Nature,2000,406:874-876
[83]
Runeberg N,Pettersson M,Khriachtchev L,et al.J.Chem.Phys.,2001,114:836-841
[84]
Wong M W.J.Am.Chem.Soc.,2000,122(26):6289-6290
[85]
Liu Z B,Li Z R,Zuo M H,et al.J.Chem.Phys.,2009,131:044308
[86]
Sun X Y,Li Z R,Wu D,et al.J.Chem.Phys.,2005,123:134304
[87]
Wong M W.J.Am.Chem.Soc.,2000,122(26):6289-6290
[88]
Chaban G M,Lundell J,Gerber R B.J.Chem.Phys.,2001,115:7341-7343
[89]
Bihary Z,Chaban G M,Gerber R B.J.Chem.Phys.,2002,117(11):5105-5108
[90]
阎杰,艾纯芝,孙仁安.辽宁师范大学学报:自然科学版,2005,28(2):209-212
[91]
Zou W L,Liu Y,Boggs J E.Chem.Phys.Lett.,2009,482:207-210
[92]
Chen R,Zhu H,Xie D Q,et al.Sci.China Ser.B-Chem.,2009,52(11):1987-1990
[93]
Zhu L,Liu H Y,Pickard C J,et al.Nature Chem.,2014,6(7):644-648
[94]
Nishi M,Kuwayama Y,Tsuchiya J,et al.Nature,2017,547(7662):205-208
[95]
Liu J,Hu Q Y,Kim D Y,et al.Nature,2017,551(7681):494-497
[96]
田艺帆,刘寒雨.高压物理学报,2023,37(3):030101
[97]
Ding S C,Zhang P,Yang K,et al.Phys.Rev.B,2022,106:024102
[98]
Khairallah S A,Militzer B.Phys.Rev.Lett.,2008,101:106407
[99]
Monserrat B,Drummond N D,Pickard C J,et al.Phys.Rev.Lett.,2014,112:055504
[100]
Pickard C J,Needs R J.J.Phys.Condens.Matter,2009,21:452205
[101]
Poirier J P.Phys.Earth Planet Inter.,1994,85:1319
[102]
Monserrat B,Martinez-Canales M,Needs R J,et al.Phys.Rev.Lett.,2018,121:015301